Jacobus Zeemans

Handtekening van Jacobus Zeemans, altijd met jaartal

De Orgelkring is vernoemd naar Jacobus Zeemans. Wie was hij en waarom was hij belangrijk voor de orgelcultuur in onze regio?  Hieronder een korte uiteenzetting over zijn leven en werk:

Jacobus Zeemans stamt uit een Bredase familie van protestante huize. Er is over muzikaliteit niets bekend dan alleen het gegeven dat Jacob –zoals hij eigenlijk heette- en zijn broer Thomas de muzikanten in de familie waren. De achternaam werd verschillend gespeld, soms als Emans, later als Seeman of Seemans en na 1700 algemeen als “Zeemans”.  Jacob werd gedoopt op 8 maart 1665 en over zijn verdere jeugd is weinig bekend. Wel weten we dat hij zich op wist te werken tot organist en schoolmeester. Het is mogelijk dat hij vanwege deze laatste functie de wat deftiger voornaam “Jacobus” is gaan gebruiken. Op 26 december 1681 werd hij aangesteld als organist in Princenhage. Enkele jaren later beschikte Jacobus over een door hemzelf vervaardigd orgel en was hij vertrouwd met torenuurwerken en klokken. Vermoedelijk heeft hij het vak bij orgelmaker Hendrich Metzker geleerd. Zeemans moet zich tot een vrij bekwaam organist hebben opgewerkt want in 1693 kon hij de blind geworden organist van de Grote Kerk te Breda opvolgen. Ook in 1693 nam hij een betrekking aan als schoolmeester “op de Beek”, het huidige Prinsenbeek. Dit wijst er op dat Zeemans niet in eerste instantie bezig was met een loopbaan als orgelmaker.  Zijn vijf kinderen uit zijn eerste huwelijk overleden vrij kort na elkaar evenals hun moeder. Jacobus hertrouwde met Dirkje Labory met wie hij 7 kinderen kreeg. Twee daarvan stierven jong. Hij had zo nogal wat monden te vullen en mogelijk was geldnood een reden om naast het werk als organist en het lesgeven ook orgelmaker te worden. In 1699 kon hij het in 1685 door hem gemaakte orgel verkopen aan het dorpsbestuur van Etten en dit orgel is nog steeds aanwezig in de Van Goghkerk.

Begin 1716 benaderde de kerkenraad van Leur Jacobus Zeemans voor de bouw van een orgel. Dit orgel is nog steeds aanwezig in het huidige Trouwkerkje. Zeemans leverde dit orgel in 1717 op. Beeldhouwer Gerrit van der Block uit Breda verzorgde het fraaie houtsnijwerk.

Zeemans heeft in zijn leven veel tegenslagen gehad. Veel van zijn kinderen overleden jong en ook zijn tweede echtgenote stierf in 1726. Toch bleef hij actief als musicus, orgel- en uurwerkmaker. Toen hij al ruim 70 jaar was nam hij nog werkzaamheden aan. Op 13 oktober 1744 overleed Jacobus Zeemans. Hij werd begraven in de Grote Kerk te Breda.